آیین یادبود استاد ابراهیم پورداوود در خانه اندیشمندان علوم انسانی با حضور اساتید فلسفه و زبانشناسی برگزارشد.
رستاخیز فرهنگی پور داوود
محمود فاضلی بیرجندی مترجم و پژوهشگر تاریخ ایران در این مراسم با مروری بر زندگی ابراهیم پورداوود در ایران، آلمان و فرانسه و اشاره به تسلط پورداوود به چند زبان و همینطور شاعر بودن او گفت: ما صد سال است که از پور داوود دور شدیم، اما هرچه از او دور تر میشویم به کار سترگ او و بزرگی اش بیشتر پی میبریم. کار پور داوود آنجایی زیباتر میشود که اوستا را به نحوی به زبان فارسی امروز برگرداند که عامه مردم نیز بتوانند آن را بخوانند در حالیکه تا قبل این ترجمه ها در دست زبان شناسان و موبدان بود. بنابراین حضور پورداوود در این عرصه یک رستاخیز فرهنگی به شمار میاید.
وی افزود: پورداوود در این راه بسیار سختی کشید، تمام عمرش را در راه اوستا گذاشت. پاره های ترجمه اوستایی را از آلمان با کشتی برای چاپ به هند میفرستاد. در این میان بخش بزرگی از این یادداشت ها از بین رفت و او خستگی ناپذیر مجددا ترجمه میکند. هر صفحه از کارش یک کتاب است. او تلاش کرد تا آن طور که باید نامه ارزشمند اوستا را که نماینده اخلاق پاک نیاکان پارسای ما و سندی از زمان سر فرازی ایران است به دستمان برساند. انگار که پور داوود در کنار زرتشتش نشسته بود و این اندیشه ها را امروز اینگونه به ما برگرداند.
*پور داوود پیشاهنگ اسطوره شناسی ایران
ابوالقاسم اسماعیل پور مطلق استاد زبانهای ایران باستان دانشگاه شهید بهشتی دیگر سخنران این نشست نیز با تاکید براینکه گاتاها یک گزارش بوده و اینطور نیست که پور داوود فقط اوستا را لغت به لغت ترجمه کند گفت: این گزارش پور داوود زنده کردن ادب فارسی بود. ترجمه متون اوستا یکی از بنیان های ادب فارسی است. میوه شیرین درخت تناور فارسی، اوستاست و او این درخت را پرورش داد. متون اوستایی فقط ترجمه نیست. پورداوود در کنار بحث دین شناسی، اسطوره شناسی در ایران را نیز بنیان نهاد. گاتاها و دین زرتشتی، نامه مینوی و جزو کهن ترین بخش ادبیات فارسی است. اکنون پوداوود از هزاره اول پیش از میلاد اثری را در اختیار ما گذاشته است که همه را با کهن ترین ادبیات مینوی جهان رو به رو میکند. گزارشهای پورداوود غیر از بعد دینی بعد ادبی دارد. شما در این ترجمه ها واژگان زیبا و شناوری میبینید که در جایی دیگر نیست و چون خودش شاعر بوده است چیزی از ترجمه اوستا به جای گذاشته که نمونه اش را در جایی دیگر نخواهید یافت.
وی افزود: استاد پورداوود نخستین مضامین اسطوره شناسی ایران کهن را مطرح کرده است و از این بابت پیشاهنگ پژوهشگر مطالعات اساطیر ایران است.
*پور داوود دانش و ترجمه را درکنارهم شکل داد
اما موبد پدرام سروشپور از سخنرانان این نشست، ضمن اشاره به اینکه پور داوود نقش بی بدیلی در زنده نگه داشتن فرهنگ و زبان اوستایی داشت گفت: برای یادگیری فارسی باید به ریشه ها برگردیم و برای یافتن این ریشه ها به اوستا رجوع کنیم.
وی به ۱۷ سرود باقیمانده در دل یسنا به عنوان نگینی که گاهان امروز را شکل دادند اشاره کرد و گفت: به دلیل فشارها، نگهداری اوستا به سادگی صورت نگرفت. در برهه ای نیز موبدان و جامعه زرتشتی دایره بسته ای شکل دادند تا کتابها در درون جامعه حفظ شود. در دورانی که زرتشتیان پول نداشتند تا “نود درصد” آن را به عنوان جزیه بدهند این کتابها حفظ نمیشد و مورد یورش و حمله و بی حرمتی قرار میگرفت. بسیاری تصور میکردندکه اوستا دیگر فقط در هند نگه داری میشود تا اینکه مشخص شد ۵۴ نسخه تک و ناب در ایران وجود داشته است. زبان اوستایی دیگر نمیتوانست باقی بماند. دانش اوستا به مرور کمتر میشد تا دراین برهه “آنکتیل دوپرون” خاورشناس فرانسوی ظهور پیدا کرد، نخستین کسی که کتاب اوستا را به یکی از زبان های اروپایی یعنی فرانسوی در کنار موبد داراب کرمانی ترجمه میکند و زبانی را که داشت به کلی فراموش میشد را در قرن هفدهم میلادی دوباره حیات بخشید. دومین نقش بزرگ پس از او را “ابراهیم پورداوود” به بهترین شکل ممکن ایفا کرد. ابراهیم پور داوود جوان آزادیخواهی که در مراسم آن روزهای جامعه موبدان و زرتشتیان پذیرفته شد و ترجمه ها و اقداماتش سراسر با دانش آمیخته بود.
سروشپور گفت: دردو برهه جوامع روحانی فضا را به روی پژوهشگر میبندند یکی دوران قرون وسطایی که در آن روحانیون از سر غرور اجازه نمیدهند تا غیر از خودشان کسی تحقیق یا روایتی داشته باشد و دیگری در شرایط عکس آن یعنی در فشار و مضیقه و سرکوب. زرتشتیان مجبور شدند که در دورانی طولانی برای حفظ خود حالت دفاعی شکل بدهند و جمع خود را بسته نگاه دارند.
اما با این حال خاندانهای سنتی با مقاومت و ایمانی فراتر از انتظار زبان پهلوی و اوستایی را نگاه داشتند اما آنچه “دوپرون” و “پورداوود” انجام دادند فرشه و تازه گردانیدن بود. تحول مفیدی که در شناساندن فرهنگ و حفظ آن در کنار توجه به نگاه مبتنی بر دانش و زبانشناسی اصولی صورت گرفت.
*امثال پور داوود بودندکه امروز دید ما را وسیع کرده اند
اصغر دادبه استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی دیگر سخنران آیین یاد بود استاد ابراهیم پورداوود با بیان اینکه برخلاف سایر کشورهایی که مستعمر شدند و هویتشان را از دست دادند ما در ایران حتی تا قرن چهارم هجری یک پیوستگی برای بازستاندن و حفظ زبان و فرهنگمان داشتیم گفت: در همین ایام است که شاهنامه فردوسی پدیدمیاید و یا کنارش کسانی مثل ابن سینا و ابوریحان بیرونی را میبینیم. آن چهره ها اگر در این چهارقرن ابتدایی هجری در ایران حضور نداشتند هرگز نمی توانستیم هویت خود را نگاه داریم. اما از قرن پنجم است که خرد آزاد به بند کشیده میشود و ذهن آزاد فلسفی اسیر ایدئولوژی میشود. بعد از قرن پنجم وضعیت فرق میکند و ما در میان چهره های برجسته به امام محمد غزالی میرسیم؛ کسی که وقتی از نوروز حرف میزند درباره آن ناسزا میگوید و آن را از نسل مجوسان میداند. اما امروز ما چه در دوران پیش از اسلام و چه پس از آن علی رغم این فرازو نشیبها فرهنگ یکپارچه ای از خود به جای گذاشتیم.
وی گفت: ما کوتاه قامتانی هستیم که بر شانه بزرگان ایستادیم بی انصافی است فکرکنیم قد خودمان اینقدر بلند است امثال پور داوود بودندکه امروز دید ما را وسیع کرده اند و کارهای آنها قدیمی نمیشود.
*گاهان خوانی و موسیقی
آیین یادبود استاد ابراهیم پور داوود در خانه اندیشمندان علوم انسانی با طنین گاتاها خوانی آغاز و در انتها با اجرای موسیقی همراه بود. مجریگری این برنامه را مینا امیر آفتابی استاد و شاعر ایرانی بر عهده داشت. انجمن فرهنگی افراز،گروه تاریخ و باستانشناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن باهستان برگزار کنندگان این آیین بودند.
