دکتر اسفندیار اختیاری، مهمان تلفنی برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما بود. «رابطه متقابل پژوهش و تولید ثروت» موضوع برنامه دوشنبه ۲۷ آذر گفتگوی ویژه خبری بود که پس از اخبار ۳۰: ۲۲ از شبکه دوم سیما پخش شد.

نماینده زرتشتیان در مجلس به عنوان رئیس ده ساله کمیته پژوهش و فناوری مجلس به صورت تلفنی در این گفتگو شرکت کرد. وی در ابتدا از سهم پژوهش در برنامه ششم توسعه گفت: تمام  نقشه جامعه علمی کشور در برنامه پنج ساله ششم به کمیت تبدیل شده است.و در این جدول بودجه پژوهش در سال ۱۳۹۶برابر با ۱.۱ درصد از GDP است.

دکتر اختیاری از افزایش بودجه پژوهشی در بودجه سال ۹۷ نیز خبرداد و افزود: در بودجه پژوهشی سال ۹۷، اگر کل بودجه پژوهشی کشور را به عنوان پژوهش جمع کنیم. حدود ۹ هزار میلیارد تومان است و اگر ۱۰۰۰ میلیارد هم که برای نوآوری در نظر گرفته شده است در نظر بگیریم، کل بودجه پژوهش و نوآوری در همه ردیف ها و همه دستگاه ها، به حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان می رسد. این عدد نسبت به سال جاری که حدود ۸ هزار میلیارد تومان است، رشدی داشته است البته این لایحه بودجه است نه تخصیص آن.

نماینده زرتشتیان در مجلس سپس بیان کرد: بر اساس نقشه جامعه علمی کشور، در سال جاری حداقل ۱.۱ درصد از GDP باید به پژوهش اختصاص داده می شد. اما با وجود آنکه در جدول قانون برنامه ششم هم آمده است. متاسفانه این اتفاق نیفتاده و حدود نصف آن در نظر گرفته شده است و البته باید دید تا آخر سال چه قدر از همین بودجه به دانشگاه ها و پژوهشکده ها تخصیص داده می شود.

رئیس کمیته پژوهش و فناوری مجلس در ادامه توضیحاتی در مورد جدول شماره ۱۴ بودجه داد: در دو سال گذشته در بودجه، جدول ۱۴ وجود داشت که حدود ۶ هزار میلیارد تومان از سرجمع بودجه در اختیار آن قرار گرفته بود. سال اول  آن جدول تصویب شد تا آیا دولت می تواند از سر جمع بودجه بردارد و در اختیار پژوهش قرار دهد. عملا مبلغی کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان از آن اختصاص پیدا کرد و جدول ۱۴ کارکردی نداشت. زیرا کارکرد این جدول بدین ترتیب بود که بودجه را اول اختصاص می دادند. مثلا دستگاهی به اسم صدا و سیما ابتدا بودجه اش را تقسیم می کردند. حالا از سرجمع بودجه اش برای پژوهش برمی داشتند. مسلم است وقتی پولی به یک دستگاه اختصاص می یابد، امکان برداشت بودجه نیست. چون دستگاه خودش کسری بودجه دارد. در نتیجه اجرای جدول ۱۴ عملا امکان پذیر نشد.

دکتر اختیاری سپس به جایگزین جدول شماره ۱۴ در قانون بودجه سال گذشته اشاره کرد و گفت: در بودجه سعی شد بدون اینکه به توسعه علمی کشور لطمه وارد شود. بودجه ها در داخل ردیف های پژوهشی واقعی دیده شود، بودجه ای که حدود ۸ هزار میلیارد تومان بود. از سر جمع بودجه نبود و اختصاص یافته به دستگاه بود یعنی از اول مشخص است که چه قدر بودجه در اختیار پژوهش قرار می گیرد.

نماینده زرتشتیان در ادامه از توسعه علمی کشور گفت: توسعه علمی ما بسیار خوب و قابل قبول است، ولی توقع بیشتری است و ظرفیت جامعه علمی ما بیشتر از این است. وقتی راجع به توسعه علمی صحبت می شود، فقط در مورد مقاله صحبت می شود. بله اساتید ما، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، همه دولتهای  زحمت کشیده اند که ما به اینجا رسیده ایم. اما بخشی از توسعه علمی فقط مقاله است.

سپس مجری برنامه از دکتر اختیاری که ده سال است ریاست کمیته پژوهش و فناوری مجلس را بر عهده دارد خواست تا در این زمینه راهکارهای خود را ارائه بدهد.

دکتر اختیاری نیز گفت: در قوانین دائمی تصویب شده است که حداقل یک درصد از بودجه هر دستگاهی برای پژوهش داده شود. توقع داشتم که در لایجه بودجه که امسال داده می شود این قانون که دائمی است رعایت شود. اما فقط در دستگاه های استانی دیده شده و حتی گفته نشده است که دولت موظف است. بلکه گفته شده که اجازه داده می شود. این موارد باعث می شود. که سقف بودجه ای که برای پژوهش دیده می شود، آن اندازه قابل اطمینان نباشد که بتوانیم راجع به ان صحبت کنیم.

نماینده زرتشتیان در ادامه به این موضوع پرداخت که برای اجرایی کردن پژوشهای کاربردی چه کار باید بکنیم. وی بیان کرد: ما یک سری قوانین داریم که باز هم انتظار می رفت که دولت به آن توجه کند. مثلا پژوهشهای هدفمند. یعنی اگر دستگاهی بتواند ۵۱درصد بودجه یک پژوهش را تامین کند، دولت موظف است ۴۹درصد باقیمانده را با حق مالکیت به آن فرد یا دستگاه یا بخش خصوصی بدهد. انتظار می رفت بیش از بودجه های پژوهشی به این موارد توجه ویژه شود. یا وقتی گفته می شود که فناوری باید به دست جامعه برسد. مسلما مهمترین راهکار آن شرکت دانش بنیان است. نظام ملی نوآوری بر این اصل استوار است.

با توجه به کمبود وقت دکتر اختیاری در پایان سخنانش از صندوق نوآوری و شکوفایی گفت و اشاره کرد: قبلا برای صندوق نوآوری و شکوفایی حدود ۳ هزار میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده و امسال ۲۰۰ میلیون دلار برای این صندوق و معاونت علمی در نظر گرفته  شده است.