رادمان خورشیدیان یکی از سخنرانهای ایرانی در یازدهمین کنگره جهانی زرتشتیان بود. وی روز شنبه ۱۲ خورداد ماه در پرت استرالیا با موضوع «شبکه جهانی جوامع زرتشتی» به سخنرانی پرداخت.

این سخنرانی برگرفته از پایان نامه نویسنده است که به بررسی جامعه زرتشتیان یزد به عنوان یکی از کهن ترین جوامع عمدی تاریخ پرداخته است.

رادمان خورشیدیان در کنگره جهانی زرتشتیان به زبان انگلیسی سخنرانی کرد و این متن فارسی مقاله ای است که در کتاب کنگره منتشر کرده است:

شبکه جهانی جوامع زرتشتی

این نوشتار بر آن است تا با نگاهی به الگوی ساماندهی جامعه زرتشتیان یزد، پیشنهادی را برای آینده جامعه جهانی زرتشتی ارائه دهد. پیشنهادی که بر اساس نظریه سیستم‌های پیچیده سازگارا می‌تواند بیشترین پایداری را در برابر آینده داشته باشد. آنچه در اینجا به‌صورت خلاصه آمده است دستاورد پایان‌نامه من در رشته پیش‌بینی اجتماعی در دانشگاه ترنتو با عنوان «شبکه جوامع عمدی و آینده: با تحلیل سیستم‌های پیچیده سازگارا» است. در این پژوهش من شبکه جوامع عمدی را به‌عنوان سازوکاری کارآمد در روزگار پرتلاطم کنونی برای مواجهه با آینده معرفی کرده‌ام.

شاید جامعه زرتشتیان ایران را بتوان به‌عنوان کهن‌ترین جامعه عمدی تاریخ دانست. در زبان فارسی هنوز برای عبارت Intentional community معادلی مشخص نشده است. منظور از این عبارت جوامعی هستند که به‌صورت عامدانه ایجاد می‌شوند، یعنی مجموعه از افراد که انتخاب کرده‌اند بر اساس یکسری اصول از پیش تعیین‌شده با یکدیگر زندگی کنند. در این جوامع همواره میل به آرمان‌گرایی وجود دارد، به این معنی که افراد با چشم‌انداز ساختن یک جامعه بهتر و والاتر گرد هم می‌آیند. آن‌ها را می‌توان اقلیتی دانست که سعی دارند بر اساس سبک زندگی متفاوت با فرهنگ حاکم زندگی کنند. هدف آن‌ها کشف راه‌های جدیدی برای بهتر زیستن و ساختن یک جامعه کارآمدتر است. ازآن‌جهت که این افراد حول یک چشم‌انداز مشترک گردآمده‌اند، همواره روحیه کار جمعی و تصمیم‌گیری مشترک در آن‌ها وجود دارد. این جوامع نسبت به غریبه‌ها بسته هستند و افراد جدید با اجماع اعضا اجازه سکونت در جامعه را می‌یابند.

امروزه جوامع عمدی در نقاط مختلف جهان (به‌خصوص آمریکا) رشد روزافزونی دارند. هم‌اکنون ۸ درصد جمعیت دانمارک در جوامع عمدی زندگی می‌کنند. این جوامع گونه‌های بسیار متنوعی دارند، برخی از آن‌ها مانند بوم روستاها[۱] به ‌دور از شهرها شکل می‌گیرند و هدف آن‌ها زیستن بر اساس سبک زندگی کاملاً پایدار و دوستدار طبیعت است، گونه دیگر مانند خانه‌های اشتراکی[۲] در درون شهرها هم وجود دارند و شامل افرادی می‌شوند که در یک ساختمان با بخش‌های مشترک (مانند آشپزخانه یا زمین‌بازی کودک و …) زندگی می‌کنند. در این میان هستند جوامعی که بر اساس اقتصاد مشارکتی فعالیت می‌کنند و درآمد و هزینه کل جامعه به‌صورت اشتراکی است. جوامع دیگری نیز هستند که رویکردی دینی و روحانی دارند و از افراد هم باور شکل یافته‌اند، جوامع عمدی با باورهای مسیحی در آمریکا بسیارند و یکی از بارزترین نمونه‌های جوامع عمدی کیبوتس‌های یهودیان است.

با این توصیف از جوامع عمدی، محلات زرتشتی نشین یزد و کرمان را می‌توان به‌عنوان یک نمونه عالی از آن‌ها دانست. این جوامع با مهاجرت زرتشتیان سراسر ایران و با هدف ساختن جامعه‌ای آرمانی و بر پایه ارزش‌های اخلاقی والاتر شکل‌گرفته‌ است. آن‌ها مانند جوامع عمدی نسبت به ورود افراد بسته بوده‌اند و تنها افرادی با باورهای زرتشتی می‌توانستند در آن‌ها ساکن شوند. پس از گذر سال‌ها هم‌اکنون کاملاً مشهود است که این شیوه بهترین شیوه‌ای بوده که آن‌ها می‌توانستند باورهای خود را حفظ کنند، چراکه دیگر جوامع زرتشتی که به‌صورت پراکنده در ایران وجود داشته‌اند در طی سالیان از بین رفتند.

[۱] Eco-villages

[۲] Cohousing