۱۸ مهر ماه ۱۳۴۴، پشوتن جی دوسابایی مارکار یکی از نیک اندیشان زرتشتی زاده کشور هندوستان که در راه پیشرفت جامعه ایرانیان به ویژه زرتشتیان و یزدیها، گامهای موثر و ارزشمندی برداشت، درگذشت.
پشوتن مارکار در سال ۱۲۵۰ خورشیدی دیده به جهان گشود، پدر و مادرش دوسابایی و دین بانو بدون شک نقش مهمی در علاقه ی وافر مارکار به ایران و ایرانی داشته اند، به نحوی که وی زبان فارسی را در دوران تحصیل می آموزد و پس از مدتی تمام توان و امکانات خود را برای آموزش و پرورش کودکان یزد و روستاهای اطرافش بسیج می کند.
مارکار در اولین گام در سال ۱۳۰۱ پرورشگاهی را برای کودکان بی سرپرست و یتیم راه اندازی می کند. دو سال بعد نیز برای اولین بار راهی کشور ایران می شود تا به مشاهده وضع یزد و رسیدگی به کار پروشگاه بپردازد.
هنرستان جهانگیری گام دومی بود که به همت مارکار برداشته شد، تا کودکان بی سرپرست در اوقات فراغت به یادگیری مهارتهایی همچون خیاطی، نجاری، قالی بافی و… بپردازند.
از سال ۱۳۰۶ میرزا سروش لهراسب، جوان تحصیل کرده زرتشتی و ایرانی به عنوان مدیر پرورشگاه مارکار منصوب شد و از آن زمان مسئولیت مدیریت مدارس مارکار و دیگر مدارس ساخته شده توسط نیک اندیشان پارسی و بیمارستان بهمن را به عهده داشت و در واقع با مدیریت میرزا سروش لهراسب نه تنها مدارس مارکار ساخته شد که برای سالها به بهترین شکل ادامه حیات یافتند.
ساخت دبستان مارکار در کنار پرورشگاه در سال ۱۳۰۶ گام بعدی بود که با همت میرزا سروش لهراسب برداشته شد و البته ساخت دبستان دخترانه مارکار نیز در همان سال آغاز شد.
راه اندازی دبیرستان دخترانه مارکار در سال ۱۳۱۲ گام بعدی بود که با کمکهای مارکار صورت گرفت.
اما کار بزرگ مارکار ساخت دبستان، دبیرستان و پرورشگاه مارکار در محل کنونی بود که در سال ۱۳۱۲ با نقشه مهندس بروز سهراب آقا آغاز شد و یک سال بعد در دومین سفر مارکار به یزد گشایش یافت. مجموعه ای که در زمینی به وسعت یکصد هزار متر ساخته شد و شامل دبستان، دوره اول دبیرستان و پرورشگاه برای کودکان بی سرپرست و دانش آموزانی که نمی توانستند هر روز مسیر خانه به مدرسه را طی کنند بود.
ساخت گاهنمای فردوسی که امروزه به برج مارکار شناخته می شود، در دومین سفر مارکار به یزد توسط شهردار یزد پیشنهاد داده شد که همچنان در میدان مارکار و روبروی مدارس مارکار قرار دارد.
سومین سفر روانشاد مارکار به ایران در سال ۱۳۲۸ صورت می گیرد، که در آن سفر نیز مورد استقبال فراوانی قرار می گیرد. مارکار در سراسر زندگی اش و پس از ساخت مجموعه بزرگ مارکار، کمکهایش را به ایران و ایرانی دریغ نکرد. وی نه تنها با ساخت پرورشگاه به کودکانی که نمی توانستند هزینه تحصیل خود را تامین کنند کمک کرد، که برای تحصیل در مقاطع بالاتر نیز کمک هزینه در نظر گرفت و حتی با دوراندیشی به خرید چند قطعه زمین پرداخت تا در سالهای آینده با فروش آن مجموعه مارکار به خوبی نگهداری شود و از سوی دیگر برای پیشرفت جوانان هزینه شود. این دوراندیشی نتایج زیادی را در برداشت از جمله ساخت همایشگاه مارکار تهرانپارس و ساخت پارک مارکار در یزد که امروزه متاسفانه با نام پارک بزرگ شهر شناخته می شود.
هیجدهم مهر ۱۳۴۴ سالروز درگذشت مردی است که ایرانیان و به ویژه یزدیهای پرشماری علم و دانش و فرهنگ خود را مدیون نیک اندیشیهای او هستند که بسیاری از آنها این نیک اندیشی را از مارکار آموختند و به بهترین نحو به نمایش گذاشتند از جمله روانشاد مهربان و فریدون زرتشتی، دو برادری که در همین مدارس تحصیل کردند و به مدارج عالی رسیدند در سال ۱۳۸۰ هزینه بازسازی کامل پرورشگاه مارکار را تامین کردند و مهندس سیروس خسروی یکی دیگر از نیک اندیشان زرتشتی تا سال ۱۳۸۶ با صرف زمان و انرژی فراوان وبا دقت نظر فراوان مشغول به بازسازی این مجموعه شد تا امروز بتوانیم زیبایی های این یادگار ارزشمند را به تماشا بنشینیم.
برگرفته از موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان
