کتابخانه زرتشتیان مریم آباد، یکی از معدود کتابخانه های فعال زرتشتیان استان یزد است، به مناسبت سی امین سالگرد درگذشت روانشاد هما یادگار جم، نیک اندیش این کتابخانه، نگاهی می کنیم به زندگی آن روانشاد و تاریخچه این کتابخانه.
روانشاد هما بهمن یادگارجم متولد چهارم اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۴ در تهران بود. پدرش بهمن و مادرش گوهر بودند و چهار خواهر به نامهای مهین بانو، فرنگیس، پروین و خجسته بانو و دو برادر به نامهای سهراب و پرویز داشت.
در کودکی پدر خود را از دست داد و به سرپرستی پدر بزرگش جمشید هرمزدیار بزرگ شد. تحصیل خود را در دبستان ایرج و دبیرستان انوشیروان دادگر تا کلاس نهم ادامه داد. پس از آن به هنر خیاطی روی آورد. در این میان به کتاب و کتابخوانی علاقه بسیار داشت و همه را تشویق به این امر می کرد و حتی کتابخانه شخصی بزرگی داشت که بعد از فوتش آنها را به کتابخانه ای که با نام او تاسیس شده بود اهدا کردند. در تاریخ بیست و چهارم تیرماه سال ۱۳۲۴ با روانشاد اردشیر شهریار پندار پیوند همسری بست که ثمره این ازدواج چهار فرزند به نامهای شهین، ژیلا، شهریار و شیرین می باشد. آن روانشاد در تاریخ چهاردهم امردادماه سال ۱۳۶۸ بر اثر سکته قلبی در بیمارستان تهران کلینیک به هماروانان پیوست.
در سال ۱۳۶۹ و سر سال آن روانشاد، همسرش، روانشاد اردشیر، تصمیم گرفت با توجه به علاقه آن روانشاد به کتاب وکتاب خوانی، کتابخانه ای را به نام آن روانشاد تاسیس کند و یاد او را زنده نگه دارد. به همین منظور با رییس وقت انجمن زرتشتیان مریم آباد، روانشاد اردشیر فیروزفرد، صحبت کرد و مبلغ دویست و پنجاه هزار تومان را برای این منظور در اختیار انجمن قرار داد. با توجه به این موضوع و کارهایی که برای آماده سازی کتابخانه لازم بود و یاری و مسئولیت پذیری جناب آقای سروش مالی که این مسئولیت را بر عهده گرفت در سال ۱۳۷۰ این امر میسر گردید و هر سال، سر سال آن روانشاد کمک هایی از سوی خانواده آن روانشاد به کتابخانه صورت گرفت و تا کنون نیز ادامه دارد.
در اصل تاسیس کتابخانه در مریم آباد به سال ۱۳۵۴ برمی گردد. که آقای پرویز مالی پیشنهاد آن را دادند و با موافقت انجمن زرتشتیان مریم آباد دست به راه اندازی کتابخانه ای در مریم آباد شدند و قرار بر این شد که کتابخانه در یکی از اتاقهای دبستان ماهیاری پسرانه تشکیل شود. از این رو نامه ای به سازمان فروهر تهران نوشته شد و درخواست کتاب کردند و سازمان فروهر در پاسخ پنجاه جلد کتاب خرده اوستا فرستاد و نوشته بودند که کلاس دینی تشکیل شود و کتابها به بچه ها داده شود تا بخوانند و در صورت نیاز دوباره کتاب می فرستند. از آن زمان اولین پایه کلاسهای دینی در مریم آباد ریخته شد. مدتی بعد ارباب فریدون زرتشتی از خیرین و نیکوکاران زرتشتی یزدی و مقیم تهران در سفر خود به یزد به مریم آباد رفته تا برای همکیشان و دانش آموزان سخنرانی کنند که پس از مراجعت به تهران یک کارتن کتاب از انتشارات فروهر را به کتابخانه اهدا کردند که کتابها بیشتر در زمینه دینی، تاریخی و فرهنگی بود. یک سال کتابها در گوشه طاقچه مدرسه بود و پس از آن آقای اردشیر رشیدی یک کمد به کتابخانه اهدا نمود و کتابها در آن قرار گرفت. کلاسهای دینی و کتابخانه به سرپرستی آقای سروش مالی به کار خود ادامه می داد و در این مدت نیز کتابهای قابل توجهی شامل کتابهای دینی و تست کنکور و مجله های هوخت و فروهر و کنکاش موبدان تهیه و یا اهدا شد. محـل کتـابخانه در یک اتاق ۲.۵ در ۳.۵ در کوچه هزاردرخت، کوچه آتشکده، دبستان پسرانه ماهیاری چسبیده به درمهر بود. در سال ۱۳۵۸ خورشیدی باشگاه مریم آباد توسط آقایان وفادار نجمی زاده و اردشیر برزو آتشبند تأسیس و در همان باشگاه، کتابخانه ای هم برای جوانان دایر کردند تا علاوه بر ورزش هر فردی، کتاب دلخواه خود را از باشگاه امانت بگیرد و هفته بعد مسترد کند.
از سال ۱۳۶۲ تا سال ۱۳۶۹ کتابخانه و باشگاه به علت مصادره خانه خدارحم ارباب زاده بطور موقت تعطیل گردید. تا اینکه در سال ۱۳۶۹ و با پیشنهاد روانشاد اردشیر پندار و موافقت انجمن زرتشتیان مریم آباد، کتابخانه ای به نام روانشاد هما بهمن یادگارجم زیر نظر انجمن زرتشتیان مریم آباد و با سرپرستی جناب آقای سروش مالی بنیاد گذاشته شد. کتابخانه به تدریج گسترش پیدا کرده و از لحاظ تنوع کتابها و استقبال همکیشان مریم آبادی و غیر مریم آبادی از آن، یکی از فعال ترین کتابخانه های زرتشتی در یزد می باشد. دارای چند هزار جلد انواع کتابهای دینی، علمی، فرهنگی، اقتصادی، ادبیات، تاریخ، پزشکی، روانشناسی، کشاورزی، داستان و رمان تاریخی، تمبرو سکه و اسکناس می باشد. کتابخانه هفته ای یک بار در عصر سه شنبه به روی همکیشان باز است. بودجه آن از کمک های خانواده آن روانشاد، کمک های مردمی و کمک های انجمن زرتشتیان مریم آباد تامین می شود. کتابخانه با یاری و کمک جوانان مریم آباد به روش جدید و کامپیوتری اداره می شود و کتابخانه را به سبک امروزی درآورده اند تا آسان تر همکیشان بتوانند استفاده کنند.
نام نیکو گر بماند زآدمی به کزاو ماند سرای زرنگار
