کتاب «فرهنگ بهدینان شریف آباد اردکان یزد، دفتر یکم: آداب و رسوم کهن و گویش» به قلم دکتر مهرداد قدردان منتشر شد.

این کتاب در سال ۱۴۰۱ و در هزار نسخه توسط انتشارات فروهر و با نیک اندیشی انجمن زرتشتیان شریف آباد مقیم مرکز(اشا) به زیور طبع آراسته شده است و در روز آدینه ۲ دی ماه برابر با دی به آذر و دی ماه گاهشمار زرتشتی، رونمایی می شود.

آیین رونمایی از دفتر یکم کتاب فرهنگ بهدینان شریف آباد اردکان یزد از ساعت ۱۰ در تالار انجمن زرتشتیان شریف آباد مقیم مرکز(اشا) برگزار می شود و زرتشتیان علاقه مند می توانند در این برنامه حضور یابند.

دکتر مهرداد قدردان، در پیشگفتار این کتاب به معرفی فرهنگ بهدینان شریف آباد اردکان یزد می پردازد و می نویسد:  «کتاب پیش رو در دو بخش کلی تدوین و پیشکش گردیده، بخش نخست حاصل پژوهش رساله دکتری نگارنده در رشته فرهنگ و زبان های باستانی است که در سایه شاگردی استاد برجسته و دانشمند دکتر زهره زرشناس فراهم آمده و بخش دوم حاصل پژوهش پایان نامه دوره کارشناسی ارشدم در همین رشته است که در پرتو دانش استاد فرزانه و اندیشمند دکتر محمودرضا دستغیب بهشتی به بار نشسته است، موضوع پژوهش هر دو دوره، یکی آداب و رسوم کهن شریف آباد(بخش نخست) و دیگری گویش زرتشتیان این خطه(بخش دویم) است. »

نویسنده در ادامه شوند توجه به شریف آباد را توضیح می داد: « دلیل این کار موقعیت و کارکرد ویژه زرتشتیان این منطقه از قرن هشتم هجری تا سده اخیر است که در کتاب به تفضیل از آن سخن رفته است.»

دکتر زهره زرشناس نیز در سخن نخست، به توصیف کتاب می پردازد و می نویسد:«در این کتاب به بررسی آداب و رسوم کهن زرتشتیان شریف آباد اردکان یزد پرداخته است. شریف آباد یکی از نقاط تاثیرگذار بر حیات اجتماعی و دینی زرتشتیان ایران و هند در بازه زمانی سده های هشتم تا یازدهم هجری است. این تاثیرگذاری به گواه اسناد موجود، حاصل کارکردِ موبدان آگاه این خطه بوده است، پس از مهاجرت موبد موبدان از فارس به حاشیه کویر مرکزی، گروه راهبر دینی در مثلث ترک آباد، شریف آباد، احمد آباد ساکن می شود و آتش مقدس هم همراه موبد موبدان به این منطقه آورده شده و مدتی در شریف آباد تخت نشین می گردد؛ و بعدها با مهاجرت موبد موبدان به یزد این آتش نیز به یزد منتقل می شود.

حضور موبدانِ مطلع و تاثیرگذار در این منطقه، بی گمان دلیل اصلی ماندگاری این آداب و رسوم کهن شده است. مکاتبات(روایات) متعدد این گروه با پارسیان هند در مورد امور و مسائل دینی، طی سالیان متمادی، گواه دانش، آگاهی و احاطه آنان بر انجام امور دینی و برگزاری آیین های کهن است. »

دکتر زرشناس در  مورد شریف آباد نیز اشاره می کند:« اکنون که از آن سه راس مثلثِ تاریخی، فقط شریف آباد باقی مانده، آن آیین ها و مراسم در این روستای کهنسال و نسبتا بکر برگزار می شود. برگزاری آیین های هَوزُرو، آبان روز، تشتریم، هیرمبا و پیشتر پرسنگ، درون، ویردارت، کوه سپاری جنین درگذشته و… از آن جمله اند که تنها در میان زرتشتیان شریف آباد به گونه ای منحصر به فرد خودنمایی می کند.»

در بخش دیگری از سخن نخست، دکتر زهره زرشناس به تلاش های دکتر مهرداد قدردان در نگارش این کتاب اشاره می کند و می نویسد:«دکتر مهرداد قدردان در رساه دکتری خود، به راهنمایی اینجانب، با دقت و تلاش بسیار و با استفاده از جدیدترین و آخرین پژوهش های روزِ دنیا، به زبان های اروپایی، در پژوهشی میدانی و کتابخانه ای و کاملا روشمند به بررسی و ثبت این آیین ها همت گماشته است. پژوهشگرِ فاضلِ مولف این کتاب، افزون بر آن که خود اهل شریف آباد است، با بیش از پنجاه نفر از اهالی سالخورده شریف آباد که بر برگزاری آداب و رسوم مسلط بوده اند، مصاحبه کرده و در این زمینه از همراهی آنان بهره برده است. به طور کلی تمامی گفته های آنان با اجازه خودشان، ضبط شده و به صورت سندی ارزشمند در دسترس است. به ویژه چند شخص مطلع تر از آن کهنسالان، مورد مشاوره همیشگی ایشان بوده اند تا ریزه کاری های فنی مراسم و آیین ها نادیده گرفته نشود.»

وی همچنین در ادامه از اهمیت این پژوهش نسبت به کتاب های مشابه و همچنین ویژگی ها آن اشاره می کند: « از آن جا که دکتر مهرداد قدردان، بومی منطقه مورد پژوهش و آشنا با آیین ها و آداب و رسوم آن بوده است. در پژوهش ارزنده خود به گردآوری و ثبت ریزه کاری ها و ظرائفِ آداب و رسومی پرداخته، که برای نخستین بار در این کتاب به آنها اشاره شده و از دید یا دسترس پروفسور مری بویس، پژوهشگر صاحب نام آداب و رسوم زردشتان، خارج بوده است.

افزون بر این، پژوهشگر توانمندِ مولف کتاب، با بررسی برگ برگ مستندات تاریخی و مهم محلی، نظیر دفتر صورتجلسات انجمن های ناصری و زرتشتیان شریف آباد از آغاز تاسیس تا دهه ۷۰ خورشیدی، وقف نامه های قدیمی و صورت برگزاری گهنبارهای شریف آباد به منابعی دست اول دسترسی یافته که به عنوان پشتوانه پژوهش خویش ثبت و ارائه نموده که یکی دیگر از نقاط قوت پژوهش پیش رو است.

به طور کلی یافته های این پژوهش حکایت از عمق پژوهش و تلاش ارزنده پژوهشگر توانمندِ آن برای ارائه اثری روشمند و علمی دارد که راهگشای دیگر پژوهشگران این حوزه خواهد بود.»

دکتر مهرداد قدردان نیز در پیشگفتار کتاب، به قدردانی از همراهان در تهیه این کتاب می پردازد و می نویسد: «در اینجا بایسته است از همه کسانی که با واگویی خاطرات و نقل آداب و رسوم از گذشته های دور، یاریگر نویسنده شدند، سپاس قلبی داشته باشم. همشهریان ارجمندم سیمین رستمیان، بانو نوشیروانی، شیرین  آبیاری، دولت ویرابی، مهرانگیز ذهبی، رشید دینیاریان، شهریار پورسرخابی، داریوش کاموسی، کورش قدردان و موبدان فرهیخته دستور مهربان فیروزگری و رستم کاووسیان زاده از اغاز تا پایان کار در معرض پرسش های مداوم و گاه و بیگاه من بودند و بسیار همت کردند که البته وامدار یکایک دیگر عزیزان مندرج در لیست پایان کتاب هم هستم و همت بلندشان را ارج می نهم که در زمینه های مختلف و به فراخور کار، همازور و همراهی کامل داشتند.

از بُعد علمی نیز استاد فرهیخته دکتر فرزانه گشتاسب را از دو جهت وامدارم، نخست اینکه اجازه دادند از خرمن دانش شان خوشه چینی کنم واز سوی دیگر همراهی کردند و کتاب را سطر به سطر خواندند و نکات علمی و مفیدی را یادآور شدند.

بی گمان اگر حمایت های بی دریغ مادی و معنوی مهندس سهراب سلامتی نبود، این کار هرگز به سرانجام نمی رسید و به زیور طبع آراسته نمی گردید و حتی پیش از آن پژوهشم نیز ابتر می ماند.

از فرزانه راستین، نادره دوران مهندس رستم یگانگی سپاس ویژه و قلبی دارم که همواره اندیشه و سخنان نابش راهگشایم بوده و از زمان ورود و سکونتم در تهران تا اکنون، نیز در دوران تحصیل در مقطع دکتری لحظه ای از یاری و پشتیبانی ام فروگذار نکرده است. تاثیر کارکرد ایشان در زندگی ام کاملا هویداست و بی گمان رادمردی اش مصداق این سروده حافظ است: مظهر لطف ازل و روشنی چشم امل.

در پایان از همسر فداکار و فرزندان شکیبایم بی اندازه سپاسگزارم که همواره مایه آرامشند و کوشا در فراهم ساختن اسباب آسایشم. آسایش و آرامش مردی که حتی در سراشیبی عمر از تحصیل و خواسته دلش دست بردار نیست، چه سخت است تحمل همسر و پدری که همواره به کار خود است و فارغ و بی پروا به کنجی می خزد و در کال دل(گل) است. در برابر این حجم از بزرگی و گذشت چه دارم جز شرمندگی و امیدواری بخشش.»

دکتر مهرداد قدردان در پایان پیشگفتار نیز اشاره می کند که این کتاب سه جلد خواهد بود و اگر دادار یاری کند و عمر همراهی، در جلدهای پسین تر به اسناد و مدارک، کارکرد و شجره نامه مردمان شریف آباد پرداخته می شود.