موبد پدرام سروش پور بها دادن به جشن هایی همچون جشن سده را باعث ایجاد همبستگی و اعتماد به نفس ملی در میان ایرانیان دانست که نقش به سزایی در حفظ همراهی و انسجام ملی خواهد داشت.
نماینده انجمن موبدان که در نشست دومین سال ثبت جهانی سده سخنرانی می کرد، در بخشی از سخنانش گفت: جشن سده یکی از مهمترین جشنهایی است که سالیان سال در ایران برگزار میشده است و قدمت آن به قبل از پیامبری اشوزرتشت باز میگردد که با کشف آتش، پاسداشت آغاز دوره صنعتی در ایران زمین بوده و سندی مستحکم بر قدمت و جایگاه تمدن ایرانی در بین ملتهای تمدن ساز جهانی است و باعث افتخار، اعتبار و غرور ملی ایرانیان میشود از سوی دیگر کهنترین جشنی که در فرهنگ ایرانی ثبت شده و نمادی از شادی و سرزندگی ایرانیان به عنوان ملتی کوشا و خواستار توسعه است جشن سده است که هزاران سال در بین ایرانیان رواج داشته است.
در زمان آل زیار، برگزاری باشکوه جشن سده به وسیله مرداویج نمادی از زنده شدن دوباره هویت ملی بود در دوره های بعد نیز برگزاری باشکوه سده در زمان شاه عباس و شاه طهماسب در تاریخ ثبت شده است. اما در شهرهای زرتشتی نشین نظیر کرمان هزاران سال است که این جشن با حضور همه مردم، نه فقط زرتشتیان برگزار میشود قبل از انقلاب به دلیل خاکی بودن و خارج از شهر بودن محل برگزاری جشن بزرگ سده در باغچه بداغآباد معروف به مهرایزد با مشکلاتی همراه بود و گاه با سنگپرانیهای بعد از مراسم حتی موبدان آسیب هم می دیدند اما بعد از انقلاب با آسفالت شدن آن منطقه و افزایش آگاهی فرهنگی دیگر چنین مشکلی هم نبود اما این سنت که همه کرمانیها در جمع آوری هیزم سده همراه می شدند و همزمان با برگزاری سده کرمان، سده های متعددی در روستاهای اطراف کرمان برگزار می شد، متاسفانه دیگر وجود ندارند.
اما چند سالی نیز به خصوص سال گذشته که سال ثبت جهانی سده بود به بهانه عدم تامین امنیت برگزار نشد که واقعا جای بررسی دارد و تامین امنیت برنامههایی با چنین قدمت و جایگاه فرهنگی باید در اولویت قرار گیرد و توجیه مناسبی برای برگزار نشدن آن نیست.
البته در حکومتهایی که یک دین یا مذهب خاص اصل قرار می گیرد برگزاری سایر سنتهای ملی و بومی قربانی نگاههای یک سویه شده و هر آنچیزی که به نظر مغایر آید یا حتی احساس شود همراه با منویات مربوطه نیست با مشکلات متعددی مواجه می شود. به طور مثال سال ۱۳۹۴ باشکوهترین جشن سده در روستای چم یزد برگزار شد که با استقبال بی نظیر هم میهنان همراه شد و باعث شد خیزش بزرگی سال بعد در حوزه گردشگری برای حضور در سده یزد صورت گیرد اما واقعا چه شد چرا و چگونه سده سالهای پس از سده ۱۳۹۴ در یزد اینقدر محدود در مکانهای بسته زرتشتیان برگزار شد.
اینجاست که نقش نهادهای پژوهشی در ارائه راه حل و استفاده بهینه از ظرفیتهای ملی میتواند موثر باشد همانگونه که ما بارها گفتیم سده یک جشن ملی است که در بین زرتشتیان رنگ و بوی زرتشتی گرفته و اگر هممیهنان بخواهند در هر کجای ایران آن را برگزار کنند با کمی تغییرات قابل انجام است و باید به وسیله نهادهای فرهنگی نظیر وزارت فرهنگ و ارشاد نیز حمایت شود و به این نکته تاکید می کنم که ثبت جهانی سده آغاز یک راه بزرگ است و بسیار سپاسگزارم از پژوهشگاه میراث فرهنگی که پیشقدم شده و با برگزاری نشست امروز ادامه دهنده این راه تا رسیدن به نتایج با ارزش شده اند.
موبد پدرام سروش پور، در بخش دیگری از سخنانش که یک شنبه ۷ بهمن در پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد، از همه کسانی که در ثبت آثار ناملموس ایرانی تلاش میکنند و با تخصص و کار کارشناسی خود امروز ایران را از نظر تعداد آثار ناملموس ثبت شده به سطح قابل قبولی در بین کشورهای جهان رساندهاند، سپاسگزاری کرد و افزود: البته که با توجه به قدمت و غنای فرهنگ بزرگی ایرانی هنوز راه زیادی در پیش داریم. وی در ادامه از اهمیت و جایگاه سده به عنوان یک عنصر مهم هویتی فرهنگ ایرانی سخن گفت و بیان کرد:
مهمترین عامل تاثیرگذار در سنتها در طور تاریخ تحولات فرهنگی و اجتماعی بوده است که اگر در دوره متاخر بخواهیم به آن بپردازیم بی شک مدرنیسم و روند جهانی شدن بیشترین تاثیر را بر سنتها نه تنها در ایران بلکه در بین تمام ملتهای جهان داشتهاند.
مدرنیسم که حدود از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد با تکیه بر خردگرایی و پیشرفتخواهی، در مقابل تمام محدودیت هایی ایستاد که در قرون گذشته مانع این تحول و توسعه بودهاند طبیعی است که دین و سنتهای وابسته دینی به دلیل نقشی که داشتهاند در سال های اول بسیار تحت تاثیر قرار گرفتند. اما به مرور دو طیف تندرو در تحولات مدرنیسم، گروهی که کمر به حذف دین و سنتهای اجتماعی بسته بودن و گروه متعصب دینی که مدرنیسم را باعث تمام انحرافات و بدبختیهای بشر می دانستند به حاشیه رفته و با نتایج باارزشی که مدرنیسم در دگرگونیهای علمی، اجتماعی و سیاسی بدست آورد دو گروه متعادلتر جایگزین آنها شدند:
نخست مدرنیستهایی که اعتقاد داشتند که باید دین و سنتهای اجتماعی را هم مد نظر داشت گروه دوم دینگرایانی که نگاهی مثبت به مدرنیسم داشتند و باور داشتند که دین و سنت گرایی هم باید همگام با تحولات اخیر خود را بازبینی کند. از درون این اندیشهها، ایدههای نواندیشی دینی شکل گرفت که مهمترین نتیجه آن نگاه مجدد به سنتها براساس فلسفهها و انگیزههایی بود که تک تک سنتها برپایه آنها شکل گرفتهاند. این رویه باعث شد که ضمن حذف باورهای خرافی و کم بنیه اتفاقا سنتهای ریشهداری که در طول تاریخ صیقل خورده و با باری از معانی تا به امروز رسیدهاند جایگاه بهتری پیدا کنند.
با اتمام دوره مدرنیسم در اواسط قرن بیستم، این دوره نیز همچون تمام تحولات اجتماعی تاریخی، خود نیز به سنت پیوست اگر چه تاثیرات آن ماندگار ماند پس از آن جهانی شدن به دغدغه مشترک پیشگامان تحولهای اجتماعی تبدیل شد. برخلاف مدرنیسم که یک دوره مشخص داشت آنچه که از جهانی شدن برداشت میشود یک دوره ادامه دار و پایدار است که هدف آن گسترش ارتباط انسانی و یکپارچه شدن ملتهای مختلف است.
جهانی شدن نیز در ابتدا با هدف قرار دادن مرزها و تلاش برای حذف آنها به صورت ناخواسته تاثیر بسزایی در حذف سنتهای بومی و ملی ملتها داشت اما در ادامه روند جهانی شدن با یک دگرگونی مهمی مواجه شد و اتفاقا تمرکزش بر شناسایی فرهنگهای ریشهدار در بین ملتها قرار گرفت. با این فرض که جهانی شدن برپایه ارزشها شکل خواهد گرفت و سنتها و فرهنگهایی که ریشه در ارزشها داشته و آنها را در بین جوامع گسترش میدهند باید بها داده شوند.
در این ساختار جدید سنتهای ملی ایرانیان به دلیل غنای فرهنگی والایی که دارا هستند جایگاه ویژهای پیدا میکند، البته به شرط آنکه خود ما قدر آنها را دانسته و ضمن پاسداشتشان در ارائه آنها بیشتر تلاش کنیم. اگر نگاه اجمالی به کشورهای پیشرو نظیر ژاپن و برخی کشورهای اروپایی و حتی آمریکای جنوبی داشته باشیم طراحی فستیوالی در چنین سنتهایی ظرفیتهای توسعه و گردشگری فروانی را بوجود میآورد. جشنهایی نظیر مهرگان، تیرگان، اسفندگان و سده در کنار جشنهای نوروز از چنین ظرفیتی برخوردار هستند.
