موبد پدرام سروش پور در نشست تخصصی تاریخ آتش و آتش بازی در ایران که یازدهم اسفندماه در پژوهشکده سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد به مراحل تکامل تمدنی بشر اشاره کرد و یکی از کهنترین کشفهای انسان را آتش دانست که تاثیر بسزایی در شکوفایی داشته است.
نماینده انجمن موبدان در این نشست افزود: جشن سده در زمانه هوشنگ شاه به واسطه این بوده که آتش را از دل سنگ بیرون آوردند و به عنوان ابزاری از آن بهره جستند. بعدها در زمان شاه جمشید آتشکده ها به مکانی فرهنگی و محلی برای آموزش تبدیل شدند.
وی با تاکید بر اینکه سده به عنوان یکی از قدیمی ترین جشن ها، دوسال است که ثبت جهانی شده است گفت:
شادی و گرما و روشنایی در شب و اینکه فرهنگ ایرانی از منطقه ای سردسیری نشات گرفته از دلایل علاقه به این گونه جشنها بوده است. سده به پادشاهان پیشدادی و قبل از زرتشت بر می گردد. اما بعد از آنکه زرتشت خدای یگانه را معرفی میکند در گاتاها با مبحث فروغ و نور سر و کار داریم. فروغ ایمان، فروغ مینوی و روشنایی درون. زرتشت خدای خودش را مزدا و دانای کل معرفی کرد. فروغ مینوی، یک نماد است.
موبد سروش پور افزود: آنچه مشخص است اینکه زرتشت درگاهان از آتش و آتشکده سخن نگفته است. نکته مهم تر اینکه دین زرتشت دین شریعتی نبوده است، بلکه بیشتر یک اندیشه معنوی است که سنتهای نیک را پاس می داشته است و همین فروغ و روشنایی در حفظ آتشکده های پیش از زرتشت تاثیرگذار بود. اما آتش در نگاه زرتشت شکل افراط به خود نمیگیرد و مسائلی مانند قربانی کردن، ستایش کردن پیش نمی اید و آتش به واسطه نور بودن و نه آتش بودنش به اماکن زرتشتی راه می یابد. به عنوان یکی از بهترین آفریده های خداوند مورد احترام است. بعدها جلوگیری از خاموش شدن آتش آتشکده ها نیز مانند برافراشته نگاه داشتن یک پرچم میشود همانطور که در اساطیر آمده ضحاک تلاش میکند آتشکده های دوره جمشید را خاموش کند و بعد از چیرگی کاوه و فریدون بر ضحاک، به نشانه شکست اهریمن، ۱۰۰ نقطه از ایران را آتش روشن میکنند. بنابراین، این اقدام نوعی پرچم داری برای حفظ نور پاکی و عشق و گرمای وجود است.
موبد سروش پور در ادامه به سنت “تش بوم کردن” شب سال نو روی پشت بامها توسط زرتشتیان اشاره کرد و گفت: گفته میشود که آتش چهارشنبه سوری از همین” تش بوم کردن” آمده است. اقدامی که برای دعوت روان درگذشتگان به خانه ها در شب سال نو صورت میگرفت.
وی گفت: روزهای اردیبهشت نماد پیدایش آتش است و امروز این روز هر ماه در آدریان پاس داشته میشود
این پژوهشگر زرتشتی، همینطور فلسفه هفت امشاسپندان را توضیح داد و افزود: این هفت امشاسپند همان هفت مرحله آفرینش هستند. گهنبارها، جشنهای آفرینش هستند و به اسطوره های ایرانی برمیگردند و صرفا عقیده ای زرتشتی نیست. بر پایه شناخت خدا و ارزش زندگی هفت مرحله آفرینش داریم که بیشتر یک نگاه قلبی است و در شش چهره گهنبارآن را گرامی میداشتند و ده روز پایان سال با عنوان پنجه کوچک و پنجه بزرگ به استقبال نوروز میرفتند و در پشت بامها آتش روشن و یادی از درگذشتگان خود در سال جدید میکردند.
وی در ادامه به سروده ای از ابن مقفع معروف به روزبه درباره “درمهر” اشاره کرد، سروده ای که باعث کشته شدن ابن مقفع شد.
موبد سروش پور تاکید کرد که در تمامی این سالها ایرانیان پیوستگی فرهنگی خود را از دست نداده اند و فرهنگ آنها، سراسر شادی همگانی است.
