کتاب «اسناد خاندان زرتشتی جهانیان» با تصحیح و پژوهش دکتر مهدی وزینی افضل و جمشید ورزا، توسط نشر هیرمبا منتشر شد، همچنین آیین رونمایی از این کتاب ۱۷ اردیبهشت ماه برگزار می شود.
کتاب اسناد خاندان زرتشتی جهانیان، نامه ها، مکاتبات سیاسی، تجاری و مالی تجارتخانه جهانیان در دوره قاجار، در ۷۹۰ صفحه منتشر شده است.
در چکیده این کتاب می خوانیم: خانواده جهانیان یکی از خاندانهای تأثیرگذار در اقتصاد دوره قاجار است. پنج پسر شاهجهان به نامهای پرویز، خسرو، گودرز، رستم و بهرام با مشارکت یکدیگر تجارتخانهای در دوره مظفرالدینشاه ایجاد کردند که به «تجارتخانه جهانیان» شهره شد.
این تجارتخانه با ایجاد شعب مختلف نقش مهمی در واردات و صادرات انواع کالا از هند به ایران و بالعکس و توزیع آن در شهرهای مختلف بر عهده داشت.
همچنین تجارتخانه جهانیان در حوزه صرافی، زمینداری، کارپردازی براتهای تجارتی و تأمین کالاهای اساسی برای ایالات فعالیت میکرد.
در انقلاب مشروطیت برادران شاهجهان از انقلابیون حمایت کردند که نتیجه آن ترور پرویز شاهجهان، ترور نافرجام رستم شاهجهان، تبعید خسرو شاهجهان و کشتن فریدون خسرو مدیر تجارتخانه در تهران بود.
در این کتاب نخست روند شکلگیری تجارتخانه جهانیان و فعالیتهای آن تشریح شده است و در ادامه اسناد مختلفی از این تجارتخانه بازنویسی شده است. در انتخاب اسناد کوشش شده است افزون بر فعالیتهای اقتصادی تجارتخانه به مسائل پیرامونی و خانوادگی خاندان جهانیان نیز توجه شود.بخش مهمی از این اسناد از مجموعه خانوادگی جهانیان انتخاب و چاپ شده است.
همچنین به مناسبت فرا رسیدن هفته اسناد ملی و میراث مکتوب، سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد خبر از رونمایی از این کتاب در روز چهاشنبه ۱۷ اردیبهشت داده است. آیین رونمایی از ساعت ۱۰ صبح در محل کتابخانه مرکزی یزد انجام می شود.
جمشید ورزا، نوه خاندان شاه جهان
دکتر مهدی وزینی افضل پژوهشگر دانشگاه گوته فرانکفورت آلمان و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه جیرفت
