دکتر مهدی وزینی افضل، نویسنده کتاب اسناد خاندان زرتشتی جهانیان، در مراسم رونمایی از این کتاب با اشاره به تلاش هایی که زرتشتیان برای ایران انجام داده اند، خواستار نامگذاری برخی از معابر یزد به نام زرتشتیان شد.
آیین رونمایی از کتاب اسناد خاندان زرتشتی جهانیان، بامداد چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ در کتابخانه مرکزی یزد انجام شد. این مراسم در قالب سی و ششمین نشست تاریخ یزد و به همت مدیریت اسناد و کتابخانه ملی استان یزد با حضور گروهی از علاقه مندان زرتشتی و برخی از چهره های فرهنگی یزد برگزار شد.
این برنامه با خیر مقدم و سخنانی سعید زارع، مدیریت اسناد و کتابخانه ملی استان یزد آغاز شد. موبد دکتر مهربان پولادی، مدیر موزه اسناد و نسخ خطی یزد(مهربان پولاد) و فرنشین انجمن موبدان در ادامه به سخنرانی پرداخت. وی در بخش اصلی سخنانش به ترجمه اشتباه برخی از واژه ها پرداخت که باعث برداشت های نادرستی در مورد دین زرتشتی شده است و هر یک از واژه ها را توضیح داد و معنی درست آن را بیان کرد.
فرنشین انجمن موبدان به تلاش زرتشتیان در راستای ارتقا آموزش و سلامت جامعه یزد اشاره کرد و همچنین به محل کتابخانه مرکزی یزد اشاره کرد که در میان محله زرتشتیان یزد بنا شده است و در اطراف آن سه آتشکده قرار دارد.
در بخشی از برنامه نیز ویدئوی سخنان جمشید ورزا، یکی دیگر از نویسندگان کتاب و نواده خاندان جهانیان پخش شد. جمشید ورزا در سخنانش بیان کرد که از کودکی در خانواده، داستان هایی از تجارتخانه جهانیان و ترور پرویز شاه جهان می شنیده است و بعدها که در کتاب های مختلف این روایت ها را خوانده است به حقیقی بودن آن پی برده است و از آن زمان شروع به بررسی و تحقیق در این زمینه نموده است. وی از همکاری با حسن نقاشی و ساخت مستند شاه جهان سخن گفت. مستندی که باعث شده است تا دکتر مهدی وزینی افضل نیز به خاندان جهانیان علاقه مند شود. سپس گزارشی از روند تهیه این کتاب گفت و اشاره کرد که ۹۰ درصد کتاب در مدت زمانی ۴ ماهه آماده شده است.
دکتر مهدی وزینی افضل، پژوهشگر دانشگاه گوته آلمان و نویسنده کتاب اسناد خاندان زرتشتی جهانیان، سخنران اصلی این نشست بود و با پخش اسلایدهای مختلفی به گوشه هایی از نقش زرتشتیان در تاریخ معاصر اشاره کرد.
این پژوهشگر ایرانی که عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت نیز می باشد، بیان کرد که در حال بررسی دیگر تجارتخانه های زرتشتی نیز می باشد، و در آینده کتاب هایی در مورد دیگر تجارتخانه ها نیز منتشر خواهد کرد، از جمله خاندان مهربان که دبیرستان کیخسروی را بنیاد نهاده اند و اولین تجارتخانه زرتشتیان را راه اندازی کرده اند.
دکتر وزینی افضل با اشاره چالش هایی که زرتشتیان در زمان قاجار داشتند، به نقش مهم پارسیان هندوستان اشاره کرد که یاریگر زرتشتیان بوده اند و مهمترین مورد را حذف جذیه دانست که باعث شد تا جامعه زرتشتی شکوفا شود و اقتصاد زرتشتیان شروع به رشد کند و زرتشتیان تا بدانجا اعتبار کسب کردند که در زمان محمدعلی شاه، جواهر خاندان شاهی، به صورت امانت نزد زرتشتیان نگهداری می شود و یا ارباب جمشید جمشیدیان، وقتی مجلس به توپ بسته می شود با هزینه شخصی مجلس را بازسازی می کند.
دکتر وزینی افضل با اشاره به تلاش ها و فداکاری ها و چالش هایی که زرتشتیان در یزد داشته اند بیان کرد که شایسته است در نامگذاری خیابان ها و کوچه ها به زرتشتیان نیز توجه شود و گفت حتی نام کوچه ای که در آن پرویز شاه جهان ترور شد را نیز به یاد او نامگذاری نکردند.
این سخنان با استقبال باشندگان مواجه شد و بیان شد که بلوار بسیج با وجود اینکه از میان محله زرتشتیان عبور کرده است اما به نام زرتشتیان نامگذاری نشده است.
دکتر وزینی افضل در بخش دیگری از سخنانش به رشد تجارتخانه های زرتشتی اشاره کرد که از مبادله کالا با هندوستان شروع شده است و کم کم با توجه به نبود سیستم بانکی به کارپردازی برات رسیده است و بدین ترتیب وظیفه انتقال پول را در آن زمان به عهده داشته اند و شعبه های متعددی در ایران و خارج از ایران داشته اند و حتی شعبه های غیر مستقلی در لندن و نیویورک تاسیس کرده اند.
وی از نیکوکاری های خاندان شاه جهان، همچون ساخت مدرسه خسروی، ساخت حمام که امروز به نام ستاره شناخته می شود، مسافرخانه شاه جهان، بیمارستان گودرز گفت و به این جمله کسروی، مورخ ایرانی اشاره کرد که بعد از ترور پرویزشاه جهان نوشته است، وی خانواده های بی سرپرست بسیاری را حمایت می کرده است.
بخش دیگری از سخنان دکتر وزینی به ترور پرویز شاه جهان و فریدون خسرو اهرستانی مدیر تجارتخانه جهانیان در تهران اختصاص داشت و از نقش و حمایت های این تجارتخانه از مشروطه خواهان گفت و همبستگی که در ایران، پس از این دو ترور، شکل گرفته است.
دکتر وزینی افضل همچنین از بررسی ۵۵۰۰ سند برای نوشتن این کتاب اشاره کرد و افزود ۳۱۶ سند از این مجموعه اسناد در کتاب آمدهاست و اسناد دیگر به دلیل همپوشانی استفاده نشده است، وی در پاسخ پرسش یکی از باشندگان گفت که عین متن سندها در کتاب نوشته شده است.
بعد از سخنان نویسندگان کتاب گروهی از باشندگان نیز دیدگاه ها و پرسش های خود را مطرح کردند که از جمله می توان به سخنان حسین مسرت پژوهشگر یزدی و سپنتا نیکنام عضو پیشین شورای شهر یزد اشاره کرد.
نیکنام در سخنانش به چالش هایی اشاره کرد که برای نامگذاری معابر و خیابان ها تجربه کرده است و فراتر از این چالش ها، نکته مهم را همراهی زرتشتیان و مسلمانان یزد دانست و نمود ظاهری آن را رای بالایی دانست که هنگام انتخابات شورای شهر یزد به دست آورد و نشانی از اعتماد مردم یزد به زرتشتیان بود.
سعید زارع، مدیریت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در بخش پایانی سخنانش از اهمیت واگذاری اسناد به این مرکز گفت تا در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد.
در ادامه با حضور دکتر وزینی افضل و سعید زارع از کتاب اسناد خاندان زرتشتی جهانیان رونمایی شد و همچنین در پایان عکسی به یادگار گرفته شد.
گفتنی است کتاب مذکور به همت نشر هیرمبا منتشر شده است.
